Hup, laat ze het zelf opknappen, die bovenbazen, al dat gedoe met al die schandalen. Leer ze als slimme communicado gewoon Aikido. En blijf zelf weg uit de verbetenheid in de (sub)top, het politieke spel, het gedoe. Je hoeft je broodheer bij schandalen echt niet meer te beschermen tegen de boze buitenwereld. Trek op moment van crisis niet alles meer uit de kast om de reputatie van je organisatie te ‘redden’. En stop meteen met al die schuldbelijdenissen. Die ‘Mea culpa’s’, daar koopt niemand meer iets voor. Ik zal niet uitputtend zijn beste voorlichters en adviseurs, ik noem de feiten. De stiekeme aanbestedingspionages, vergeten herinneringen aan memo’s, falende controle op witwassen, en het gedoe rondom onze Groningse gasbel en de geheime divdidendafspraken tussen kabinet en grootbedrijven. En het volk is niet gek. Een slimme onderneemster verkoopt in Groningen al broodjes ‘Gasbel’. En weet je, er zit stinkkaas op. Mijn advies, wordt als voorlichter geen oplichter. Verdedigen of vluchten is de basale reflex van de bovenbazen en hun lijfeigenen. Aanvallen trouwens ook. Kijk maar naar Geert Wilders die rechter of parlement aanvalt door er ‘nep’ voor te zetten. Er is een vierde weg.
Lekker oreren
Natuurlijk, het is begrijpelijk dat je liever niet praat over de incompetenties van je baas, of politieke leider. Het is leuker om te oreren over de ambities, groei en kansen van de club in diskrediet. Maar besef wel dat je daarmee het rookgordijn voor falend leiderschap in stand houdt. De rol van de communicatieman en -vrouw is vandaag de dag volledig gekanteld en het ambacht heeft niet méér kennis en vaardigheden nodig, ze heeft Aikido nodig. ‘Aikido is een verdedigingssport waarin de energie van de ander het uitgangspunt is. Door optimaal gebruik te maken van de energie van de ander wordt ruimte gecreëerd, de aanval afgewend en geneutraliseerd. Aikido maakt gebruik van natuurlijke bewegingen vanuit rust en balans. Je leert om met innerlijke rust en balans flexibel in te spelen op je omgeving.’
Omarm de schaduwkant
Als je graag de regelneef speelt, het stappenplan voor de gewenste identiteit van je bedrijf in een kekke Prezi zet, graag mega-klanten-events organiseert en precies weet hoe je een veranderproces moet orkestreren, met alle ins and outs, dan kun je beter stoppen dit verhaal te lezen. Dan snap je niet hoe het vak echt in elkaar zit. Communicatie-vakkundige zijn is behalve een ambacht uitoefenen, tegenwoordig vooral werken aan andere ‘mindsets’, met je bovenbazen, je tussenbazen en vooral met je onderbaasjes: alle medewerkers en jouw klanten, de burgers. Participatief leiderschap, daar wacht men op. Waar je de bovenbazen leert hun zekerheden los te laten, leer je tegelijkertijd de onderbazen onzekerheden te omarmen. En dat verlangt een andere rol én ander curriculum van de vakkundige communicatiespecialist.
Oude kaartenhuis valt om
En er is nogal wat aan de hand. Er zijn twee opvallende kantelingen waar overheidsorganisaties nu mee worstelen. Dat zijn a. de transitie van rijkstaken naar de gemeente en de participatie van burgers en bedrijven bij deze taken en b. de opkomst van social media en de onzekerheden die de snelheid van dit medium voortbrengt. Er is besef dat de bestaande structuur en hiërarchie niet meer van deze tijd en de ontworsteling is hevig gaande. Kijkend naar het communicatievak zie je dat de aloude monocultuur van het vakgebied in alle hevigheid wordt opgeschud, oude functies overbodig geworden, er nieuwe rollen ontstaan, en andere verantwoordelijkheden worden ontdekt. Het oude kaartenhuis werkt niet meer.
Waarom leer je niets van schaduwkanten op de communicatieopleiding
Je schaduwkant kennen is de enige kant die echt van belang is, weten oude indianen. Het wijst je op je onvolledigheid. De omgang met falen maakt tot wie je bent. Dat omgaan met de schaduwkanten van bedrijf en leider, daar liggen de kwaliteiten waar de vakkundige adviseur aan kan werken. Je schaduwdeel is onderdeel van je totale werkelijkheid. Omhels die kant en je wordt een sterker adviseur. Laat je organisatie de eigen schaduw omhelzen en het wordt een eerlijker bedrijf. ‘Handelen in harmonie met je eigen karakter, je innerlijke kwaliteit inzetten. Ieder mens is uniek. Ieder mens heeft specifieke kwaliteiten. Aikido helpt om die eigenheid te ervaren en in te zetten. Je leert te bewegen vanuit eigen kracht, niet vanuit strijd met de ander.’
Onzekerheid neemt piramidaal toe naarmate de social media de taak van oude media en kanalen overnemen
Van de alle gemeenten is 98% actief op twitter en 75% op Facebook. En niet te vergeten, veel plaatselijke politici hebben een actief twitteraccount. De werkdruk van de communicatieman of –vrouw is door social media enorm toegenomen. En niet alleen bij hen, ook bij de vele afdelingen die direct met inwoners van je stad in contact staan. Aan de ene kant is de snelheid van de nieuwsverspreiding geweldig. Maar het sneeuwbaleffect is even groot bij negatieve informatie of simpel gezegd een klacht van een ontevreden burger met een groot netwerk. Mensen hebben de natuurlijke neiging om overal tijdsdruk op te leggen. Door de tijdsdruk om dit in andere banen te leiden wordt het handelen onnauwkeuriger. De tijd om een goede onderbouwing te vinden bij collega’s wordt korter en hierdoor ontstaan er interacties die je vaak niet zou willen. Hier zie je dat oude communicatiestructuren niet meer werken en dat oplossingen buiten de afdeling voorlichting gezocht moeten worden. Communicatie wordt zo een verantwoordelijkheid van elke ambtenaar en dat vergt andere competenties van de communicatieafdeling.
Aikido
Mag er een beetje meer Aikido in de communicatie. Akido leert je bewegen vanuit de eigen kracht. Als je als adviseur rondom de macht vertoeft, merk je dat er snel wordt gehecht aan abstracte concepten en cijfermatigheden. Je wordt erin meegesleept en vergeet de bron. Wat oude indianen goed begrepen, is dat de natuur geen ego kent. De wereld van het ego is tijdsgebonden en vluchtig. Kijk naar de natuur, die is zoveel efficiënter. Een zaadje levert amper inspanning om boom te worden. De natuur kent de wil om leiding te nemen. Herkent de wetmatigheid van moeiteloos leven. Egoloos, dus moeiteloos. In de moderne wereld is de neiging groot om veel tijd door te brengen met denken, overwegen, praten, beslissen, piekeren en brainstormen. Allemaal “hoofd”-activiteiten. Aikido helpt om de balans tussen lichaam en geest te herstellen en alertheid te ontwikkelen. Het zijn niet-literaire middelen die als doel hebben iets teweeg te brengen in de bedrijfssociale context. Je bent eerder ontregelaar dan regelaar. Je kunst wordt bestaande interactiepatronen op losse schroeven te zetten. Je bent de contrastvloeistof binnenin.
Wordt eens een druïde, bard of nar
De Germaanse koningen hadden druïdes in dienst. Ook Ceasar had er behoefte aan, heb ik me laten vertellen. En dat was niet zomaar. De druïde leert de leider anticiperen op de vele rollen die hij moest (uit)oefenen. Door bijvoorbeeld niet weerbarstig te zijn, maar flexibel. Speel eens een bamboestengel na in de storm (eng hè) en voel de sensatie in je lichaam. Benut dat in een volgende crisis. Het is de flow van leiderschap. De Tai-Chi van je levensenergie – of wordt het nu erg Oosters. Maar als je tot hier in de tekst bent gekomen, heb je in ieder geval doorzettingsvermogen getoond. Door de theorie van Aikido leer jij, je baas en je organisatie in alle rust naar het veranderend landschap kijken. Van de zomer en herfst naar de kille winter. Standvastig in visie en waarden. Als een boom uitkijkend over de glooiingen van de verandering. Het stuur losjes in handen, prioriterend, actief en gemotiveerd. Meesturend met de onderstroom.
Wat nu? Hoe meet je competenties?
Deze ontwikkelingen zorgen meer dan ooit dat de professional uit zijn of haar comfortzone moet stappen. Welke competenties, kennis, expertise en vaardigheden, zijn er nodig voor de vakman en vakvrouw van de toekomst. Hoe helpt deze nieuwe professional zijn eigen organisatie bij de vele complexe transities en hoe zet hij of zij de organisatieleden in hun communicatiekracht? Door nieuwe verantwoordelijkheden, de noodzaak om snel ergens op te kunnen inspelen via snel wisselende rollen en andere werkwijzen hebben er voor gezorgd dan Stichting Commbat vorig jaar gestart is met de ontwikkeling van een kwaliteitsraamwerk voor de professional. Een houvast voor opleidingsinstituten en bedrijven. Je kunt dit op deze site vinden.
Vertrouw op je innerlijk kompas
En neem als communicado de rol aan die je past op dat moment. Die van de wijze druïde, de spiegelende nar of de verhalende bard. Echte adviseurs worden gedreven door een innerlijke verplichting om zaken beter te doen, zinvoller, of wat je het ook wil noemen. En gebruik daarbij je zesde zintuig, die innerlijke drijfveer is je kompas. Vertrouw er maar op. ‘Door training ontstaat een innerlijke kracht, een stevigheid die onwankelbaar is. Tegelijkertijd biedt Aikido elk moment de keuze: wegstappen, meebewegen of doorzetten. Steeds is de weg waarlangs flexibel, de kern waaruit solide.’
Marcel Kolder is kanteldenker en eigenaar van Draoidh bv – een ander communicatiebureau
Geef een reactie