“Gelukkig zijn hier geen journalisten”, riep de nieuwbakken burgemeester Dominic Schrijer van Zwijndrecht in een interview met binnenlands bestuur in september 2014. Inmiddels heeft hij aangekondigd zijn werkzaamheden neer te willen leggen en geen tweede termijn te willen. Destijds zei de ongelukkige burgervader en voormalig wethouder te Rotterdam: “Je hebt hier de tijd om iets beter na te denken. De omgangsvormen zijn ook nog beschaafd. Komt omdat de media het gemeentehuis niet platlopen. Niet iedere uitglijder of controverse wordt uitvergroot. Voor de omgangsvormen en de besluitvorming in de raad is de afwezigheid van de pers een godsgeschenk.”
Onlangs besloot gemeente Almere om zich van de lokale journalist te ontdoen die het doen en laten van de gemeente versloeg voor het lokale onafhankelijke blad: Almere deze week van Rodi-media. De betreffende journalist “schreef altijd erg objectief, maar we willen toch liever iemand die geen journalistieke opdrachtgevers heeft”, vertelt communicatieadviseur David Kok van de gemeente aan journalist en docent Inge Beekmans. De gemeente Oudewater nam onlangs ook al een “journalist” in dienst om te berichten over de gemeentepolitiek. Gemeenten willen graag dat de besluiten die genomen worden aandacht krijgen in de lokale en regionale media. Liefst op een positieve manier en zo mogelijk kritiekloos. Lokale huis-aan-huismedia, maar ook regionale media doen hun best daarvoor en plaatsen veelal een op een de persberichten van de gemeenten door op hun pagina’s.
Rooskleurig
In het NRC-Handelsblad van 26 april 2017 deed Eric van Gruijthuijsen van de Persgroep, de grootste eigenaar van regionale dagbladen en huis-aan-huisbladen in Nederland, een boekje open over de strategie en werkwijze: de huis-aan-huisbladen moeten amuseren, schrijven over wat hij local heroes in de gemeenschap noemt. Kritische journalistiek is volgens de Persgroep meer op zijn plek in het dagblad. “In de tijd van Wegener wilden de huis-aan-huisbladen te veel dagblad zijn.” De presentatie van de weekkranten als het financiële succes destijds van Wegener doet Van Gruijthuijsen af met: “Die presentatie was te rooskleurig.”
Kritische journalistiek
Dat er ruimte zou zijn voor kritische journalistiek in de regionale dagbladen van de Persgroep wordt weersproken door de praktijk zoals oud Vrije Volk journalist Kees Buijs aantoonde in zijn proefschrift Regiojournalistiek in spagaat. De kwaliteit van het redactieproces in de regionale journalistiek; een case-studie. Redacties komen minder aan onderscheidende, verdiepende berichtgeving toe dan men nastreeft, luidt kort samengevat zijn conclusie. Het commentaar van de hoofdredacteur van het AD, Hans Nijenhuis, over het al dan niet subsidiëren van regionale omroepen afgelopen week klinkt dan ook als een gotspe: “Waarom”, zo vraagt hij zich af “moet de Gelderlander dat allemaal zelf betalen en mag Omroep Gelderland zijn hand ophouden?”
Grote broek
Nu is tegen het zomaar subsidiëren van, regionale, omroepen wel wat tegenin te brengen, maar om nu de grote broek aan te trekken en te zeggen dat De Gelderlander, een van de zeven regionale kranten van de Persgroep investeert in regionale journalistiek gaat te ver. Nog niet zo gek lang geleden verdwenen in de Wegener/Mecom periode bijna 700 voltijdsbanen bij de dagbladen en in 2014 schoffelde de Persgroep nog eens 200 banen bij de regiokranten weg. Welke investering daar tegenover staat, is een raadsel. Goedkope freelance-contracten voor 13 cent per woord? Nijenhuis roept wel dat, maar maakt niet duidelijk wie, wat, waar en wanneer. “Gelukkig zijn hier geen journalisten”, zo luidt ook de ondertitel van het rapport van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek uit 2015. De conclusie luidt: “De regionale journalistiek is, als gevolg van de bezuinigingen, niet langer in staat om de taak uit te oefenen die lange tijd vanzelfsprekend leek: het controleren van de macht op lokaal en regionaal niveau”, aldus de directeur van het fonds en oud-directeur van de Gelderlander René van Zanten. Met het aanstellen van journalisten in dienst van gemeenten is die controle geheel verdwenen en zijn veel huis-aan-huisbladen tot propagandabladen van de gemeente verworden.
Deze blog is eerder gepubliceerd op nederlandsmedianieuws.nl/